Friday, October 28, 2011

Токиогийн төвөөр

Хэдэн зураг оруулчихая. Ойрд зурагтай пост оруулсангүй. Токиогийн төв рүү /яг төв нь мөн эсэхийг сайн мэдэхгүй шүү, жуулчдын очих дуртай газар л гэж хэлэх гэсэн ухаантай/ явна гэдэг миний хувьд их цаг, мөнгө, энерги шаардсан ажил шиг санагдаад байгаа юм. Үхтлээ ядраад ирдэг юм, аргагүй шүү дээ, гэрээсээ гараад дугуй денша метро нийлээд 2 цаг явж байж энд чинь ирж байгаа юм чинь. Талдаа л 2 цаг, тэгээд буцаад гэр лүүгээ бас 2 цаг.

Thursday, October 27, 2011

Хуушуур - Од, Ms. -30

Хуушуур бол жинхэнэ од хоол шүү дээ. Нөгөө үдэшлэгтээ хэдэн хуушуур хийгээд аваад очсон чинь ёстой багш оюутангүй алаан болоод дуусдаг байна шүү. Бүр сүүлийн ганц хуушуурыг булаацалдаж энэ тэр ккк. Тэгснээ идэж дуусчихаад "Яаж хийдэг юм, ямар махаар хийсэн юм, зааж өгөөч, юугаар амталдаг юм" гээд бөөн асуултаар булдаг байна шүү. Манай хуушуур ч алдартай л даа. Манай нөхрийн хэдэн найз солонгосууд "За хуушуураа идье" гэсээр Монголд ирдэг юм. Гадаадынхан манай хуушуурт ухаан алданаа. Манай ажлын гадаадынхан өдрийн цайгаар нэг хэсэг байнга хуушуур иддэг байж билээ. Бүр ресторанаас хуушуур хийлгэж аваад гэртээ аваачаад хадгалчихсан, өдөр цайнаар савтай хуушуур гаргаж ирснээ печэнд халааж иднэ шүү дээ. Хуушуур минь ээ, амар хялбар мөртлөө хамгийн амттай сайхан хоол шүү. 
Манай лаб-д хамгийн анхны Монгол оюутан нь би юм байгаан. Манай багш оюутнууд их хөөрхөн хөөрхөн юм асуунаа манай орны тухай. "Танай орон халуун орон уу? Европт байдаг билүү? Та нар хятадаар ярьдаг уу? Чи морь унадаг уу? Өвөл нь Японы өвөлтэй адилхан уу?" гэх мэт. Тэгэхээр нь баахан юм тайлбарлаж ярина. Тэгээд цаг агаарын тухай яалт ч үгүй сайтар тайлбарлах хэрэгтэй болохоор би "Манай орон их эрс тэрс цаг ууртай ороон. Зун нь нэмэх гуч, өвөл нь хасах гуч" гэхээр нүд ам нь орой дээрээ гараад хачин юм болно нөгөө өвөл гэдэг улирлыг мэддэг орны хүмүүс нь. Харин өвөл болдоггүй орны оюутнууд нь "Хасах гуч гэж юу гэсэн үг юм" гэнэ. Тэгэхээр нь "Хасах гуч гэдэг бол чи энэ хувцастайгаа гадаа гараад зогсоход гучин минутанд хөлдөж үхэх хүйтэнг хэлж байгаан" гэхээр айсан гайхсандаа саваад уначихна. Тэгсэн манай сэнсэй сая үдэшлэг дээр ингэж тайлбарлав нөгөө халуун орны оюутнуудад. "Та нар Нараа сангийн хэлээд байгаа хасах гуч гэдгийг ойлгохгүй төсөөлөхгүй байгаа бол лабораторийн өрөөнд байгаа хөргөгчийг хасах гуч дээр нь тавьж байгаад дотор нь ороод үз. Тэгээд ойлгоно за юу. Манай хөргөгч хасах ная хүрэх хүчин чадалтай" гэсэн чинь бүгд нирхийтэл инээлдэв. Ингээд ашгүй нэг өнөөдүүл чинь хасах гучин хэмийн хүйтний талаар ойлголттой болов. Тэгээд намайг тийм айхтар хүйтэн оронд амьдардаг гээд биширсэн харцаар харж байснаа "Ms. -30" гээд хочилчихов оо.  

Wednesday, October 26, 2011

Homesick

За миний гэрээ санах өвчин бүр даамжирч хүндрэх шат руугаа орж байх шиг байна. Би махаа монгол хоолоо маш их санаж байна. Гэр бүлээ санахын хувьд бүр ярилт байхгүй. Тэд маань бушуухан ирвэл нэг гайгүй болох болов уу гэж бодож байна. Утаатай ч гэсэн Улаанбаатар минь, хөгжил буурай энээ тэрээ гэдэг ч гэсэн Монгол шиг минь сайхан газар ердөө ч байхгүй юм шиг санагдаад бушуухан сургуулиа төгсчихөөд гэр лүүгээ буцах тухай бодогдоод байх юм.
Эндэхийн хоол нь сайхан л гээд байсан чинь одоо бүр орохоо ч болилоо. Миний бие хямраад байгаатай холбоотой ч байж магад. Би ёстой очингуутаа УБ-ынхаа бүх ресторанаар хэснээ. Хоол нь ямар сайхан гээч. Цаанаа л нэг идүүштэй, аргагүй шдээ дандаа экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнээр хийж байгаа юм чинь. Солонгост явж байхдаа нэг стэйк хауст орсон юм, яах аргагүй бондойсон том стэйк зүсээд идээд байгаа мөртлөө нэг л амтгүй, хөөмөл ч юм шиг. Тэгэхэд манайд захын нэг ресторанд ороод стэйк аваад идэхэд ямар сайхан амттай байдаг билээ. Мах нь цаанаасаа тийм сайхан амттай юм чинь аргагүй шд. Ёо сайхан хавирга чанаж идэх юмсан, хорхог идэх юмсан, борцтой гурилтай шөл идэх юмсан. 
Хацар часхийлгэсэн УБ-ынхаа өвлийн гудамжаар хурдан хурдан алхах юмсан. Сайхан дулаахан гэртээ орж ирээд хөргөгчнөөсөө махаа гаргаж байгаад сайхан хавирга чанасан гурилтай шөлөө хийж идэх юмсан. Хоёр хүүхэд ханьтайгаа буйдан дээрээ 4-үүлээ хэвтээд монгол телевизээ үзэх юмсан. Ёолк болохоор ажлынхантайгаа шижигнэсэн сайхан ёолкоо тэмдэглэх юмсан. Гоё палааж өмсөөд л. Дараа нь 31нд гэрийнхэнтэйгээ бууз жигнэж идээд бялуугаа хувааж оргилуун дарсаа буудуулаад л. Тэгээд айл хэсэх гээд гараад шидчихнэ дээ. Шөнийн 12 өнгөрч байхад шүү дээ. Гоё доо гоё. 
Цагаан сар байна. Бэлтгэл ажил гэж дэлгүүрээр хөлийн улаа эргэтэл гүйгээд л эмээгийнхээ бэлгийг бэлдэж өгөөд л, манай хүн ууц чанах том ажилтай. Битүүнээр гэдсээ хагартал чанасан мах бууз идэж сүүтэй цайгаа уугаад л. Шинийн нэгэнд гангалж аваад л айл хэсэхийг үзүүлж өгнө дөө. За олон ч айл ордоггүй юм дөө, 4 айлаар л орно. Ирсэн хойноо бүгд бэлгээ үзээд л.
За дараа нь Март байна, цэргийн баяр байна. Охины бас миний төрсөн өдөр, тэгээд манай хүний төрсөн өдөр, хүүгийн төрсөн өдөр. Өдөр өдрөөр дулаарсаар тэгээд л зун болчихно. Зун сайхан даа, лагерь нүүнэ гэж томоос том ажил. Голын эрэг дээр юм дэвсээд дээшээ хараад хэвтээд өгнө шүү дээ. Хорхог хийж иднэ, хөдөө явна, зун ч ёстой завгүй шүү. 
Миний эх орон ч сайхан шүү. Ямар ч сайн сайхан газар байсан төрөлх эх нутгийг минь гүйцэхгүй юм байна. Яахав дээ, утаатай л байг бид л утааг нь арилгах гэж хөдөлмөрлөхгүй юм бол хэн арилгах юм. Яахав дээ шороотой л байгаа биз, би очоод зүлэг тарьчихна /тоглосон юмаа, гэхдээ хотоо ногоон болгоход хувь нэмрээ чадах ядахаараа оруулна/, яахав дээ хогтой л байгаа биз, бид нар л үр хүүхдээ цэцэрлэг сургуулиас нь хогоо ил хаяхгүй байх ногоон гэрлээр зам тавьж өгөхийг зааж өгөхгүй юм бол хэн ч сурахгүй шд. Зүгээр ээ зүгээр, миний эх орон хөгжиж байгаа. Дахиад 20 жилийн дараа гэхэд танихын аргагүй болно. Бид чинь зах зээлийн нийгэм рүү ороод дөнгөж 20 жил л болж байна.   

Tuesday, October 25, 2011

Хоолны асуулт

 Өнөөдөр манай лаб-ын нэг япон оюутан над дээр хүрч ирээд "Нараа сан, нэг юм асуух гэсэн юм?" гэлээ үзэг цаас барьчихаж. Ок. 
-Нараа сан, танд идэх дургүй хоол хүнс бий юу?
-Байхгүй. Өө сушинд дургүй. Би идэж чадахгүй байх гэж бодож байна. 
-Ок. /Цаасан дээрээ юм тэмдэглэнэ/ Тэгвэл уух юм? Дургүй эсвэл ууж чаддаггүй зүйл байна уу? 
-Би алкоголтой уух юм угаасаа ууж чаддаггүй юм. Жимсний шүүс ундаа эд нар надад болно доо. 
-Аан окэй окэй. Бас л цаасан дээрээ юм тэмдэглэж авав. 
-Та харшилтай юу?
-Үгүй.
-Нараа сан. Та ямар шашин шүтдэг вэ? /Мэдээж асуух нь ойлгомжтой, муслимууд гахайн мах иддэггүй/
-Би буддист. 
-ОК. 
Ингээд бяцхан асуулт өндөрлөв. Энэ японууд нээрэн айхтар хянамгай хүмүүс шүү. Би хуучин ажил дээрээ өчнөөн л партинд оролцож байлаа, зохион байгуулж ч байлаа. Манайх чинь нилээн олон гадаад ажилчидтай байсан. Тэд нарын хэн нэгэнд зориулж парти зохиож л байсан. Хэн ч тэдний идэж уух дуртай дургүй чадах чадахгүй зүйлийг нь асууж байгаагүй шд. Парти бол парти, зохион байгуулаад өгч л байвал боллоо байдаг байв. 

Monday, October 24, 2011

Хуушуур хийж авч очдог юм билүү?

Нээг их олноор ч яахав хүний нэг юмуу 2-оор бодоод л 20-30 хуушуур хийхэд хангалттай байлгүй дээ манай лаб чинь 10-аад хүнтэй юм чинь. Өнөөдүүл чинь надаас миний эх орны онцлогийг л харуулсан юм харах байлгүй дээ. Уг нь монгол архи байсан бол сайхан гайхуулахгүй юу ккк, аймаар сүртэй юмаар гайхуулсан уу. Тэр ярвалзаад байдаг япон оюутнуудад баахан юм ярьж "Манай энэ архи чинь дэлхийн архины уралдаанд дандаа түрүүлдэг жинхэнэ ориг спиртээр хийдэг эд байхгүй юу" гэж ирээд л. За тэр архи ч яахав, би ёстой махсаад үхэхнээ сайхан чанасан хавирга идэх юмсан. 

Saturday, October 22, 2011

Миний ажигласан япон чиг хандлага-2

5. Америкийн нөлөө
АНУ дэлхийн 2-р дайнаас хойш энэ улсад их нөлөө үзүүлсэн юм болов уу гэж бодогдов. Окинава арлынх нь хэдэн хувийг нь эзлээд суучихсан ч юм дээ. Гэхдээ одоо их багассан гэсэн.

Миний ажигласан япон чиг хандлага

Ирээд 3 долоо хоног боллоо, өөрийн ажигласан Япон орныг дүрслэх гэж оролдъё. 

Wednesday, October 19, 2011

Тэр чигээр нь хаячихсөөн яршиг...

Би нөгөө авгайтай нэг их дуугарахгүй дуугаа хураачихаад РС-ныхээ ард л суугаад байсан юм. Тэгсэн бас л дохилзож нахилзаж гүйгээд "Би бүх юмаа сэнсэйд хэлэх ёстой. Чи тутороосоо хүүхдийн сургуулийн талаар асуусан байсан. Тэр чинь зүгээр л чамтай адилхан оюутан, тийм юман дээр чамд туслаж чадахгүй. Би энэ тухай л сэнсэйд мэдэгдсэн юм. Бид эцсийн эцэст чиний сурахад л санаа зовж байна. 2 жил чинь маш хурдан өнгөрнө. Чамайг сайн сураасай, судалгаандаа анхаараасай гэсэндээ л сэнсэй чамд тэгэж хэлсэн юм. Чи үүнийг огт хүндээр тусгаж авах хэрэггүй" эд нар гээд л олон долоон юм яриад байна лээ. Явж явж ер нь хэргийн эзэн хэнгэргийн цохиур нь манай нөгөө тутор банди болж таарав уу яав. Хамгийн гол нь хамгийн гол нь байна шүү дээ тийм ээ, би тэр тутор бандитай хэзээ ч хэзээ ч миний хүүхдийг сургуульд оруулж өгөөч гэж хэлж байгаагүйд учир нь байгаа байхгүй юу. Тэр өөрөө л хүүхдүүд чинь хэдэн настай юм бэ гэсэн би хариулсан, аан энд ирээд elementary school-д орох юмуу гэсэн, би тийм ээ гэсэн. Тэрнээс би түүнийг чи надад сургууль олоход туслаарай гэсэн утгатай ганц ч үг хэлээгүй. Өөрөө асуучихаад би хариулахаар аан энэ намайг өөрт нь сургууль олж өгөх талаар тусал гэж байна гээд ойлгочихсон юм байх даа. 
Нөгөө нахилзсан авгай өнөөдөр лаб-д үнэтэй хайрцагтай печень тараагаад л байна лээ. Сэнсэй та нарыг дайлж байгаа юм гэсэн. Байнга ингэдэг юм уу эсвэл уур амьсгал жаахан тиймэрхүү байгааг цайруулах гэж ингээд байгаа юмуу. 
Шал завхарсан юм, ёстой шал завхарсан юм болж байна даа. Би ийм хачин сэтгэлзүйн дарамттайгаар Япон дахь шинэ амьдрал, сурах их үйлсээ эхэлмээргүй байх юм. 
Би сэнсэй рүүгээ имэйл бичээгүй ээ. Яршиг тэр чигээр нь орхилоо. Өөрийгөө ямар хүн болохоо, түүний төсөөлсөн шиг тийм хүн биш гэдгээ сурсан шиг сурч харуулна даа. Өөр одоо юу гэхэв. Дахин дахин шалчигнаад хэл ам болоод гүйгээд байлтай биш. 
Одоо маш сайн хаширлаа. Хэн нэгэн нь ялангуяа япон хүн надаас миний хувийн амьдрал хувийн асуудлыг минь асууж шалгаавал огт хариулахгүй байя. Жаахан санаатай байх хэрэгтэй юм байна. Эд нар их сонин юмаа. Хүүхэдтэй гэрлэсэн эмэгтэй хүнийг жаахан доогуур үздэг юмуу хаашаа юм. Бүх япон оюутнууд сингл. Бас хужаа европ оюутнууд ч гэсэн. Харин бангладеш шри-ланк, энэтхэг, монгол /хөөрхий муу би/, араб гэсэн улсууд л гэр бүлтэй үр хүүхэдтэй байх юм. Намайг 2 хүүхэдтэй гэсэн чинь арай л ухаан алдаж унацгаагаагүй байх. Энэ муу хоёрын хоёр хүүхэдтэй хормойгоо чирсэн гэрийн авгай гэртээ хоолоо хийгээд хувцсаа угаагаад сууж байхгүй үхсэнээ хийж энд сурна гээд явж байгаан гэж бодоод байгаа юмуу хаашаа юм. Гадуур явж байхдаа харж байхад 1-2 жаахан хүүхдүүдээ тэвэрсэн үүрсэн түрсэн чирсэн хүүхнүүд их явж байх юм. Харваас ажил хийдэггүй гэртээ байдаг байрын. Намайг өөрсдийнхөө тэр гэрийн авгай нар шигээ л төсөөлөөд байх шиг байгаан. Яг ш дээ гээд хэлчихмээр санагдаж байна. Монгол хүүхнүүд бид чинь сурна ч боловсорно ч хүнтэй сууна ч хүүхдээ гаргана ч харна ч өсгөнө ч ажил хийнэ ч албан тушаал дэвшинэ ч. Япон Солонгосын угшмал бодолтой сугшмал хүмүүсээс тээс өөр муу ч сайн ч орос школтой европ сэтгэлгээтэй улс шүү бид нар.  


Tuesday, October 18, 2011

Юу гэж ойлгох вэ?

Өнгөрсөн 7 хоногт манай лабораторийн нарийн бичиг гэж нахилзсан дохилзсон авгай миний хэл амыг сугалчих гээд л гүйгээд байсан юм. Өрөөнд орж ирээд л над дээр хүрч ирээд гэр бүл чинь хэзээ ирэх юм, хүүхдүүд чинь хэдтэй юм, энд сургуульд явах юмуу гэснээс л би ойр хавьд ямар сургууль байна хараадахъя гээд газрын зураг аваад гүйгээд явчихсан юм. Тэгсэн цагийн дараа "Би ойр хавийн сургуулийг шалгаж үзлээ, бүгд дүүрэн хүүхэдтэй байна, би яах вэ гээд танай багш руу имэйл явуулчихсан" гэж авдаг юм даа. Би гайхаад "Яагаад багш руу имэйл явуулж байгаан, энэ чинь миний хувийн асуудал юм биш үү" гэсэн чинь "Зүгээр зүгээр бид чамд туслах ёстой" гээд байсан юм. Би тэгээд гайхаад л бүр хүүхдийнх нь сургууль соёлын асуудалд хүртэл багш нь анхаардаг юм байх даа. Манайд бол удирдагч багшаасаа манай хүүхэд хаана сурах вэ гэж асуувал ам руугаа алгадуулна биз дээ гэж бодоод л өнгөрсөн юм. 
Тэгтэл ч хэрэг мандлаа даа. Өнөө өглөө сенсэй намайг дуудаж байна. "Чамайг гэр бүлээ авчрах гэж хөөцөлдөж байгааг дууллаа. Би ойлгож байна, гэхдээ чи сурах гэж ирсэн юм бол тэрэндээ л төвлөрөх хэрэгтэй. Хэтэрхий ингэж гэр бүлдээ анхаарах юм бол чи ер нь яах гэж ирсэн юм. Буцах хэрэгтэй. Бид зөвхөн оюутнуудаа л анхаардаг болохоос биш гэр бүлийг нь биш. Тэр бол цэвэр хувийн асуудал. Чи өөрөө өөрийнхөө хувийн асуудлыг хянаж цэгцлэх ёстой" гэх мэтээр баахан намайг загнаад байгаа ч юм шиг хатуу үгээр буллаа. Монголдоо байсан бол би хэнд ч яршиг төвөг болоогүй визний үйлчилгээнд л хандсан хэнийг ч надад туслаач гэж гуйгаагүй шд гээд өөдөөс нь хэдэрлэх л байсан байх л даа. Хүний нутагт харь хэлтэй хүний өөдөөс олон юм хэлж чадсангүй ч үгүй. Амыг нь дагуулс гээд л "Гэхдээ би уг нь танд төвөг учруулая гэж бодоогүй л юмсан" гэсхийгээд өнгөрлөө. Ярилцлагын уур амьсгалыг хэлэх ч юм биш. 
Тэр муу гайтай авгай үхсэнээ хийж багш руу манай гэр бүлийн асуудлаар имэйл явуулдаг байнаа? Тэгээд бас юу гээд биччихсэн юм болоо? Би ямар тэр авгайг сургууль соёл олоод өгөөч гэсэн биш. Багшид хэлээд өгөөч гэсэн биш. Миний хүүхдийн сургууль соёл хаа ч байсан юм одоо Японд ирээ ч үгүй байхад. Би гэр бүлээ авчрах асуудлаар хэнд ч хэлээгүй шд. Хүн болгон асууж байсан зүгээр л 11 сард ирнээ гэж хэлчихээд л явж байснаас тийм юман дээр туслаад өгөөч ийм юм зохицуулаад өгөөч гэж хэзээ ч хэнээс ч гуйгаагүй. Албан ёсны тэр визний үйлчилгээнд нь л хандсан. 
Тэр муу далжиганасан авгайд шал дургүй хүрээд байх юм. Тэр далжиганасан юм багш руу имэйл бичээгүй бол багш миний тухай ингэж буруу ойлголттой болохгүй шд. Яанаа одоо. Багш руугаа имэйл бичдэг юм билүү? "I never disturb anyone by my family issues. Also, I didn't ask help on my children's school. I'm just wandering why are you so serious about it. Did anyone ask you help on behalf of me? Because, I'm worried that you have incorrect impression about me" гээд бичээд хаядаг юм билүү? 

Monday, October 17, 2011

Төөрөх шахав...

Өчигдөр Токио ороод хичээлдээ суучихаад дараа нь гар утас авдаг баатар болоод ганцаараа Акихабара гараад туучихав. Уг нь замаа маш сайн заалгаж заалгаж явсан юм. Тэгсэн нэг вагон дамжина гэхээр нь аан за гээд л байсан юм. Ганц вагон дамжих юм болч юухан байхав ухааны юм бодоод л ккк. Тэгсэн чинь энэ Токиогийн метроны буудлууд нь манай муу захын жижигхэн буудлуудтай адилгүй юм байна шдээ. Ёо яасан ч том юм, яасан ч олон нүхтэй юм, яасан ч олон тунельтэй юм. Тэр line хүртэл 115м үлдлээ гэдэг пайз хараад л алхаад байлаа алхаад байлаа. Тэгээд алхаж алхаж арай гэж өнөө лайныхаа зогсоолыг олоод суусан чинь золтой л нөгөө тийшээ явдаг урсгалд нь суучихсангүй. Метрон дотроо орсон хойноо мэдээд хөдлөхөөс нь өмнө буцаж гарч гүйгээд нөгөө шатаар нь бууж зөв зогсоолдоо очлоо шд. Би хэрвээ тэгэж метрогоо андуурч суувал Гуталчин шиг зоригтой эцэс хүртэл нь яваад эргээд ирж чадахгүй ээ. Тэрүүгээр нэг орилж хашгирч гүйж аягүй л бол уйлж ямар элгийн юм болох болоо ккк. Бөөн адал явдал болж байж өнөө Акихабарад нь очоод гар утас авч чадаагүй ээ. Банкны дэвтэр чинь гараагүй цагт өгөхгүй гээд байна лээ. Энэ бичиг цаасны ажил нь алдартай удаан юм болохоор миний банкны дэвтэр карт эд нар энэ долоо хоногийн сүүлээр л ирэх байх даа. 
Буцаж гэртээ ирэхдээ бас хөглөсөөн. Стэйшн дээрээ буучихаад автобусаар гэртээ дөхөж ирдэг байхгүй юу. Би шал өөр шугамны метронд суусан болохоор арай өөр буудал дээр буугаад огт сууж үзээгүй автобусны шугамд суугаад явсан чинь харанхуйд ганзраа буруу харж андуурч буугаад 2 буудал газар бас алхаж байж ирлээ шд. За яахав яахав, гэрээ олоод хүрээд л ирсэн юм чинь, ингэж хөглөж байж л хүн болно доо тийм ээ хө. Акихабарагаас яаж зүгээр гарахав гээд нэг будаа агшаагч нүдээ аньж байгаад авчихсан. Тэгээд нэг том хайрцагтай будаа агшаагч чирсэн нөхөр л харанхуйд алхаад хүрээд ирлээ. Болдог бол Монголоос гэрээ тэр чигээр нь нүүлгээд ирэх юмсан.      

Sunday, October 16, 2011

Токиогийн Их Сургууль

Токиогийн Их Сургууль нь 1876 онд одоогийн Хонго кампусын байгаа газарт Токио Иггаку нүүж ирснээр үүссэн гэж үздэг юм байна. Дараагийн жил нь 1877 онд Токио Дайгаку нь 4 салбар сургууль 3 институттайгаар албан ёсоор байгуулагджээ. 

Friday, October 14, 2011

Бүртгэл, бичиг цаас, соёлтой харьцаа

Анхны өдөр сургууль дээрээ очоод бүртгүүлнэ, дараа нь хотын захиргаанд очиж гадаадын иргэний бүртгэлээ хийлгэж гадаадын иргэний үнэмлэх авах өдрөө товлуулна. Тэр үнэмлэхийг гартал хэрэглэж байх бүртгэлийн цэнхэр цаас өгнө, түүнийг нь аль болох олон хувь авах хэрэгтэй юм билээ шүү. Мөн тэндээ Японы Үндэсний эрүүл мэндийн даатгалд оюутан гэдэг визтэй учраас автоматаар хамрагдана. Энэ даатгал нь нэг удаад 7500 иений үнэтэй юм билээ. Нэг жижиг карт өгнө түүгээр эрүүл мэндийн үйлчилгээ аваад 70 хувь хөнгөлүүлнэ, өөрөө үлдсэн 30 хувийг нь төлнө гэсэн үг. 

Sunday, October 9, 2011

Шинэ амьдрал

Японд ирээд ёстой бүх юм 180 градус эргэж байгаа гэхэд болно. 
1. Нутагтаа албан байгууллагын ажилтан байсан нийгмийн байр суурь маань оюутан болж огцом эргэв.
2. Халуун ам бүлээрээ 4-үүлээ амьдардаг байсан чинь гав ганцаараа болов. Эхний орой нэтэд орж нөхөртэйгээ ярингуутаа уйлаад. Огт таниж мэдэхгүй газар гав ганцаараа ёстой аймшигтай санагдаад шууд буцаад онгоцны буудал яваад гэр лүүгээ нисчихмээр санагдаж билээ. 
3.  Нутагтаа байхдаа гэрийн ажил бүгд гэр бүлийн гишүүдэд хуваарилагдсан байдаг байв. Жишээ нь, аяга таваг угаах бол манай охины ажил. Ээж босс юу гэж аяга угаахав. Тэгсэн чинь одоо энд ээж гуай идсэн аяга тавгаа угаалтуур луу шидчихээд хэдэн цагийн дараа гэнэт олж харснаа "Юу билээ, би өөрөө угаахгүй бол болохгүй шдээ" гэж бодож байх.
4. Дэлгүүр ороод бараг л худалч хүнд тэрэг дүүрэн хүнс аваад гараад ирдэг аймаар үрэлгэн байсан чинь энд ирээд анх дэлгүүр орсон өдрөө юмных нь үнийг монгол төгрөг рүү шилжүүлж бодоод ухаан алдаж унах гээд юм авахаас ч айдаг байсан чинь одоо л дасч хүссэн юмаа чөлөөтэй авдаг болоод байна. Гэхдээ л арвич хямгач байж сурах шинэ шаардлага гарч ирж байна. 
5. Нутагтаа амин зуулгын өдөр тутмын яриа нь монголоор, ажил дээр л харь хэл хэрэглэдэг байсан чинь одоо энд нөгөө харь хэл болсон англи хэл нь амин зуулгын яриа болж цоо шинэ япон хэмээх харь хэл зайлшгүй сурах шаардлагатай болов.
6. Монголдоо хогоо бүгдийг нь дэлгүүрээс юм хийж авчирсан гялгар уутандаа хийгээд хогийн цэгт аваачаад шидчихдэг байсан сайхан үе ард өнгөрчээ. Одоо энд ганц хог гарч ирэнгүүт л "Юу билээ, үүнийг чинь хаашаа нь хийх билээ, ямар өнгөтэй уут руу нь хийх билээ" гээд бөөн толгой ажиллаастай. Календарь харж байж тэр өнгөтэй ууттай хогоо тэдний өдөр гаргаж тавина. 
7. Нутагтаа байхдаа үнэн залхуу байжээ. Ганц км газар таксидаад л эсвэл машинаараа сүнгэнүүлээд л. Одоо энд чинь нэг бол дугуйдах, нэг бол нийтийн тээвэр (тэр нь бас их үнэтэй), үгүй бол хөлөө эцтэл алх гэсэн л сонголт байгаа юм даа. Улаан дугуйчин болж байнаа. Анх очсон өдрөө л шууд дугуй авсан. Дуугуй дугуй ав гэж манай tutor тулгасан юм. Би бас л үнийг нь харчихаад монгол төгрөгөндөө шилжүүлж бодонгуутаа миараад авахгүй дараа болъё энээ тэрээ гээд бултах гэсэн чинь "You should buy a bicycle today!" гэж байгаа юм чинь. Авсан нь болсон байна лээ. Одоо дугуйгүйгээр ийш тийшээ явахыг төсөөлшгүй болоод байна шүү. 
8. Зам нь хүртэл 180 градус өөр урсгалтай. 
Цоо шинэ орчин газарт цоо шинэ амьдралын хэв маягт дасан зохицож л байна. Хүн тэгээд аливаа юманд дасахдаа их хурдан юм дөө. 

Thursday, October 6, 2011

Замын соёл

Солонгос Япон хоёрт надад хамгийн их таалагдсан сайхнаас сайхан юмнууд байнаа. 00 нь үнэнхүү сайхан, үйлчилгээ тасархай сайхан түүнээс гадна зам ба түүний соёл дэндүү сайхан.
Солонгост байхдаа машинаас зугтаж онигоонд ороод гэж байсан даа. Солонгос Японд хоёуланд нь явган зорчигч явах эрхтэй газраа бол хаан байх юмаа. Явган зорчигчийн ногоон гэрэл ассан л бол нүдээ аниад зам гарсан ч болохоор юм. Хажуунаас эргэж орж ирж байгаа машинууд заавал явган хүнээ явж өнгөртөл нь хүлээнэ. Тэд нар ч гэсэн ногоон гэрлээрээ л эргэж байгаа ч гэсэн. 
Манай УБ-т чинь ногоон гэрлээр ч зам гарч болдоггүй шд. Хэн нэгнийх нь дугуйн нөхөөс болохоосоо өмнө хар хурдаараа гүйж л гарах хэрэгтэй. Хажуунаас эргэж орж ирж байгаа машинууд хэзээ ч явган хүндээ зам тавьж өгнө гэж ойлголт байхгүй. Уг нь явган зорчигч ч гэсэн ногоон гэрлээрээ явж байгаа байхгүй юу. За тэгээд хороолол дундах зам, гарцгүй газар эд нар дээр бол бүр явган зорчигчийн хохь л болно. 
Манайхан ч гэсэн манайхан, гарцан дээр ирээд хэзээ ч ногоон гэрэл астал хүлээж зогсоно гэж байхгүй шүү дээ. Зам руу харж байгаад шууд л гүйгээд орчихно. Амиа хорлоод байгаа юмуу хаашаа юм. Бас гарцаар гарна гэж их хэцүү, замын дундуур л мал шиг бэлччихнэ. 
Энд чинь ямар ч машин байхгүй хоосон зам байсан ч явган хүн нь гарцан дээрээ ногоон гэрлээ хүлээгээд л зогсоод байна. Гарцгүй газраар гарах, улаан гэрлээр гарах гэж ойлголт ерөөсөө ч алга. Солонгост ч мөн адил ийм л байсан. 
Манайх нэг боломжит газруудаараа хүрэлцээтэй олон гарц хийгээд (тэгэхгүй бол гарц бас их ховор оо, бараг бүтэн км урт замын чинь хоёр үзүүрт нь л нэг нэг байгаан), хүмүүсийг нь ногоон гэрлээр гаргаж сургаад машинуудыг нь явган хүндээ зам тавьж өгдөг болгоод сургачих юмсан. 

Tuesday, October 4, 2011

Entrance ceremony

Өнөөдөр Токиод очиж хичээлийн шинэ жилийн нээлтэндээ оролцоод. Зурагтай пост оруулчихая.

Sunday, October 2, 2011

Япон

Намайг Японд ирчихсэн байгааг та бүхэн мэдэж байгаа байх. Маргааш 1 дэхид сургууль руугаа очно. Өчигдөр ирсэн, маш их ядарсан шүү. Бүр хөл нугалараад унах гээд байсан. Аргагүй байх л даа. Би сүүлийн 4 хоног дандаа үүрээр 3 юмуу 4 цагт л унтаж байлаа, бас наашаа ирсэн өдрийнхөө урьд шөнө ердөө 2-хон цаг унтсан. Өдөр нь ажил дээрээ ажлаа дуусгаж хүлээлгэж өгнө, орны хүнээ дадлагажуулж юм зааж өгнө гэж пижигнээд орой нь гэртээ ирж ачаа бараагаа бэлдэж пижигнээд дундуур нь ах дүү найз нөхдийн гаргаж өгөх үдэлтийн арга хэмжээнд гүйгээд өнгөрсөн 7 хоног ёстой нүдний өмнүүр жирэлзээд өнгөрчихлөө. Маш их ядарснаа одоо л мэдэж байна. Хүмүүст зөвлөхөд ажил ажил гэж хэнхэглэж над шиг явах өдрөө хүртэл ажиллаваа. Ядаж 7 хоногийн өмнө ажлаасаа гарч тав тухтайхан шиг юмаа бэлдээд явж байгаарай гэж зөвлөе. Хүмүүс намайг хэнхэг тэнэгээр минь дуудаад байсан аргагүй үнэн юм байна. 
За солонгосын тэмдэглэлээ дуусгаад япон руу орноо. Анх төрсөн сэтгэгдэл гээд л.    

Солонгост зорчсон тэмдэглэл-4

Японд ирчээд баахан Солонгосын тухай бичээд суугаад байдаг гэнээ хэхэхэ. Одоо яахав, эхэлсэн ажлаа дуусгах хэрэгтэй.
Хоол хүнс
Хоолны хувьд харин надад ерөөсөө таарахгүй байсан шүү их сонин. Нөгөө очсон газрын ус нь таарахгүй байна гэдэг дээ тэр чинь л болсон байх. Ус гэснээс крантны усыг нь уултгүй юм билээ зүгээр л хлорамин үнэртэж байгаа юм чинь. Манай зарим монголчууд энэ усыг нь хэрэглээд байдаг гэсэн шүү. Яаж чаддаг байнаа ийм үмхий усыг. Тэгээд яадаг вэ гэхээр энэ хотод нь булаг байнаа. Манайхаас холгүй нэг крант нь (худаг) байдаг юм. Оройд салхилангаа бид нар ус ундааны савнууд бариад алхана, очиж усаа хийж авчирна. Солонгосууд нь өөрсдөө ч энэ булгийнхаа усыг их уух дуртай, тэрэгтэй канестр түрж ирээд л дүүргэж дүүргэж аваад явцгаана. Тэр булгийн усаа мотор тавиад крант хийгээд өгчихсөн, дуртай хүн нь ирээд хийж аваад явцгаах юм. Булаг гэхээр та нар монголын булаг шиг санаад байна уу, бас шууд хөдөө эсвэл хотын зах санаанд ороод байна уу. Зүгээр л нэг модтой саадны хажууд машин замны хажууд явган хүний замд нэг жижиг талбайд газраас ганц труба гарч ирээд кранттай доороо сараалжтай бодвол замын ус зайлуулах систем рүү холбогдсон байдаг байх. Би уг нь зургийг нь аваад л байсан энэ картнуудын нэгэнд байж байгаад устсан бололтой олдохгүй байна. Ихэнх солонгосууд нь дэлгүүрийн цэвэр усаа том том пакетаар нь авчихдаг юм гэсэн. Бид нар ч заримдаа ус дуусчихаар нь булаг явахаас залхуураад дэлгүүрээс 1000 воноор 1.5 литр ус авнаа. Ус энд их үнэтэй. Усаа хайрлахыг жинхэнэ сурсан хүмүүс байна лээ. 
Хоол ундны хувьд гэртээ бол бид нар монгол хоолоо л хийж идэж байгаа юм. Гурил нь ус даадаггүй нэг л хөөсөнцөр шиг идүүшгүй гурил юм билээ. Цуйван хийгээд идээд байгаа мөртлөө нэг л хөөсөнцрөн гурил идээд байгаа юм шиг. Мах мэдээж манайхтай харьцуулалтгүй үнэтэй. (Японыг бодвол гайгүй юм билээ, одоо бодоод байхад) Махнууд нь бүгд угааж угааж цэвэрлэж цэвэрлэчихсэн болохоор онц амт байхгүй. Би нэг Стэйк хауст хоолонд орсон юм тэгсэн бүтэн томоо стэйк идээд байгаа мөртлөө зөвхөн дээр нь асгасан соус нь л амтагдаад байгаа юм. Ёоо хүмүүс минь монголын рестораны стэйк хамгийн тасархай амттай нь юм байна лээ шүү. Зүгээр л захын ямар ч рестораны. Манай нөхрийн дүү эхнэр 2 нь ч хүлээн зөвшөөрч байна лээ. Монгол малын махыг гүйцэх амттай мах хорвоо дээр байхгүй гэж. Харин дараа нь нөхрийн найз нэг со нөхрөөр дайлуулж аймаар үнэтэй (100 гр нь 12.000 вон гэсэн) үхрийн махны хоолны газар орсон чинь тэндэхийн үхрийн мах л манай махтай амт нь дөхөж очиж байна лээ. Ганц давуу тал нь тасархай зөөлхөн. Тэр со нөхрийн хэлснээр бол солонгосын үхрийн ферм үхрийн махнаасааа маш их ашиг олдог тул нэг үхрийг тэжээхэд бараг 10 сая вон зарцуулдаг юм гэсэн. Зарахаараа тэрийгээ хэд нугалдаг. Манайх нэг хэдэн үхрээ үүлдрийг нь сайжруулаад багаас нь бүх вакцинд нь хамруулчихвал хичнээн ашигтай том зах зээл дэлхий дээр байна аан? Би тэгээд юу ч идсэн 3-4 цагийн дараанаас гүйлгээд 00 орох хэрэгтэй болчихоод байсан болохоор надад үндсэндээ хоол нь зохиогүй гэж хэлж болно.  Макдоналдс, пицца, солонгос хоол, гэртээ хийж идсэн хоол бүгд адилхан үйлчилгээ үзүүлж байв. Пицца гэснээс ёоо бид нар чинь монголд ямар юмаа пицца гэж нэрлэчихээд идээд байгаа юм бэ. Жинхэнэ пицца гэдэг чинь ийм юм байдаг юм байна шдээ гэж уулга алдахаа шахав. Монголд дуудлагаар гэртээ авчруулж иддэг байсан пиццануудаа (өөр өөр газруудын шүү дээ) бодсон чинь шууд огиудас хүрсэн шүү. Хоол хүнс нь тийм ч үнэтэй биш (байсан юм байна гэдгийг нь би энд Японд ирчихээд мэдэрч сууна). Манайхаас ялимгүй үнэтэй ч за бараг л адилхан байна лээ. Жишээ нь нэг удаа хөргөгчний хангалт хийхэд Номин Миний дэлгүүр эд нарт 40-60.000 болоод байдаг, энд тиймэрхүү хэмжээний хүнс авахад 60.000 вон болж байгаан. Төгрөгт шилжүүлж бодвол 72.000 орчим. Монгол руу эндээс импортолж аваачдаг солонгос жүүс эд нар бол мэдээж эх орондоо байгаа юм чинь монголд байгаагаас арай хямд байгаа юм. Хоолны газар нь бас л гайгүй дээ. Гэхдээ монголтой харьцуулбал 1.5 дахин үнэтэй юмуу даа. Явж явж бид чинь эх орондоо хамгийн хямдаар хамгийн сайхан зүйлс л иддэг юм байна лээ шдээ. Ямар сайндаа монголд очсон эхний өдөр ээж бууз хийгээд ирэхээр нь үхэх гэж байгаа юм шиг идэхэв. "1-р гурилаар хийчихсэн чинь жаахан хар бууз болчихлоо" гэж ээжийг хэлэхээр нь "Өө зүгээр зүгээр, хар гурилаар хийсэн байсан ч энэ чинь ёстой тансаг хоол байхгүй юу" гээд л чихээд байлаа шд. Би 10-хан хоноход монгол ориг идүүртэй мах гурилаа санаж үхэх гэж байхад Гилийн хатан эгч толгой идье гэх нь аргагүй шүү дээ. 
Амттан шимттэн бол төрөл бүрээрээ байнаа байна. Нарийн боовны эсвэл мөхөөлдөсний дэлгүүр кафе, coffee shop маш их байдаг юм билээ. Бараг алхам бүрт байх. Сөүлд ч гэсэн. 
Үргэлжлэл бий...     

Солонгост зорчсон тэмдэглэл-3

Бүтээн байгуулалт
Дэд бүтцийн хөгжлийг нь гайхаж шагших нь илүүц бизээ. Яг хот дотроо биш харин хотынхоо гадуур бүтээн босголтыг хийж өгч байнаа. Хотоо өргөтгөөд л байгуулаад л босгоод л бүтээгээд л байх юм билээ.