За энэ ч арай дэндэнээ. Сүүлдээ бүүр аргаа бараад цаг заваа хумслан НАСА-гийн сайт руу орж ийм юм орчуулаад сууж байна. Мэдлэгийг түгээж ард түмнийг гэгээрүүлэх үйлсийн төлөө миний энэ орчуулгыг хаана ч ямар ч байдлаар хуулбарлан түгээхийг машид дэмжинэ. Ногоохон блогийн Наран.
Эх сурвалж
Асуулт: 2012 онд манай дэлхийд заналхийлэх ямар нэг аюул бий юу? Интернэтэд маш олон вэбсайтууд дэлхийн төгсгөл 2012 оны 12 сард ирнэ гэх юм.
Хариулт: Дэлхий 2012 онд сүйрэхгүй. Манай дэлхий цаашид 4 тэрбумаас ч илүү олон жил оршин байсаар байх бөгөөд 2012 онтой холбоотой ямар нэг аюул тохиолдохгүй гэдгийг дэлхий даяарх эрдэмтэд мэдэж байгаа.
А:Дэлхийн сүйрэл 2012 онд болно гэдэг таамаг ер нь яагаад гарч ирэх болов оо?
Х: Анх энэ яриа Шумерчуудын нээсэн дэлхийг чиглэн ирж буй Нибуру хэмээх гаригтай холбоотой л доо. Эхэндээ энэ сүйрлийг 2003 оны 5 сард гэж зөгнөж байсан боловч тэр өдөр нь юу ч болоогүй тул одоо 2012 оны 12 сар луу шилжүүлж мөн үүнийгээ эртний Маяачуудын календарны дуусч буй нэг мөчлөгтэй холбож бүр 2012 оны 12 сарын 21-ний өвлийн туйл нар буцах өдрийг гэх болсон.
А:Тэгэхээр тэр Маяачуудын календар нь үнэхээр 2012 онд дуусч байгаа юм уу?
Х: Танай гал тогооны ханан дээр байгаа календар 12 сарын 31-нээр дуусч байгаа ч цаг тоолол тэгээд дуусчихдаггүй биз дээ. Яг л үүнтэй адил Маяачуудын календар энэхүү 12 сарын 21-нээр дуусч байгаа юм биш зүгээр нэг урт тоолол нь л дуусч байгаа юм. 1 сарын 1-нээс дахиад шинэ календар аваад хэрэглэдэг шиг Маяачуудын дараагийн нэг урт тоолол нь эхэлж байгаа юм.
А: 12 сарын 23-наас 25 хүртэл дэлхий даяар цахилгаан тасарч харанхуй болно гэж NASA ер нь таамаглал гаргасан уу үгүй юу?
Х: Огтхон ч үгүй. Ганц НАСА ч биш өөр ямар ч шинжлэх ухааны байгууллага тийм таамаглал гаргаагүй. Ийм ташаа ойлголт "гаригуудын давхцал" болох үед цахилгаан байхгүй болдог гэх буруу ойлголттой холбоотой. Ямар ч тийм давхцал байхгүй. Энэ цуурхлыг гаргаж буй зарим газрууд манай НАСА-гийн зохион байгуулагч Чарльз Болдений онцгой байдлын үед бэлэн байх тухай яриаг иш татсан байна лээ. Энэ бол Америкийн засгийн газраас зарлаж буй онцгой байдлын үед бэлэн байх өргөн хүрээний кампанит ажлыг дэмжиж хийсэн л яриа. Үүнд ямар ч харанхуй болох цахилгаан тасрах тухай огтхон ч дурьдаагүй. Уг видеог үзэх.
А: Тэгвэл гаригуудын давхцал манай дэлхийд нөлөөлөх юм биш биз?
Х: Ойрын хэдэн арван жилдээ ямар ч гаригуудын давхцал болохгүй, болсон ч энэ нь манай дэлхийд онцын нөлөө үзүүлэхгүй. Нэг томоохон давхцал 1962 онд болсон, бас 1982, 2000 онуудад өөр 2 ч давхцал болсон. Жил бүрийн 12 сард нар дэлхий хоёр Тэнгэрийн заадал /Milky way/ галактикийн тодорхой төвд давхцдаг боловч энэ нь ямар ч нөлөөгүй, жилийн жилд болж л байдаг үйл явдал.
А: Нибуру, Экс гариг, Эрис гэх мэт ер нь манай дэлхийтэй мөргөлдөж эсвэл их хэмжээний хор хохирол учруулах гариг байгаа юу?
Х: Нибуру гэх мэтийн тийм санаан зоргын гаригуудын тухай яриа нь зүгээр л интернэтийн хууран мэхлэлт. Энэ тал дээр ямар ч баримттай үндэс нотолгоо байхгүй. Хэрвээ үнэхээр Нибуру ч юмуу Экс гариг ч юмуу тийм гариг байгаад 2012 оны 12 сард дэлхийг мөргөхөөр ирж явсан бол одон орон судлаачид ядаж сүүлийн арван жил түүнийг ажиглаж байна, тэгээд ч өдийд тэр гаригийг бид тэнгэрт харж байх ёстой. Мэдээж тийм гариг байхгүй. Эрис бол харин жинхэнээсээ байдаг, гэхдээ энэ бол Дэлхийн вантай адил манай нарны системийн гадна талын одой гариганцар бөгөөд дэлхийд хамгийн ихдээ л 4 тэрбум миль ойртож чадна.
А: Дэлхийн туйлууд шилжих тухайд? Хэдэн цагийн дотор биш юмаа гэхэд өдрийн дотор ингэж дэлхийн гадаргуу 180 градус эргэх боломж бий юу?
Х: Дэлхийн туйлууд тэгэж байраа солино гэдэг ямар ч боломжгүй зүйл. Тивүүдийн шилжих хөдөлгөөн байдаг боловч энэ нь маш удаан /жишээ нь, хэдэн зуун сая жилийн өмнө Өмнөд туйл эквадорын хавьд байсан/, гэхдээ энэ нь туйлууд тэгэж солигдохтой цуурхалтай огтхон ч хамаагүй. Гэтэл маш олон худалч веб хуудсууд юм мэдэхгүй хүмүүсийг хуурч молиго үмхүүлж байна. Тэд дэлхийн эргэлт болон соронзон туйл хоёрын хооронд ямар нэг холбоо байгаа мэтээр тайлбарлаж байгаа юм. Соронзон туйл нь дунджаар 400,000 жилд нэг удаа байраа сольдог. Ингэж соронзон туйл солигдох нь бидний мэдэхээр дэлхий дээрх амьдралд тэгтлээ гэм хор хүргэж чадахгүй. Тэгээд ч эрдэмтэд соронзон туйл солигдох явдал ойрын хэдэн мянган жилдээ тохиолдох нь юу л бол гэж итгэж байгаа.
А: 2012 онд дэлхий солиртой мөргөлдөх аюул бий юу?
Х: Дэлхий маань ер нь байнга ямар нэг солир сансрын жижиг биеттэй мөргөлдөх нөхцөлд байдаг боловч ийм том хэмжээний мөргөлт маш ховор. Хамгийн сүүлийн том хэмжээний солирын уналт 65 сая жилийн өмнө болж үлэг гүрвэлүүдийг сөнөөсөн шүү дээ. Өнөөдөр НАСА-гийн одон орон судлаачид Сансар огторгуйг хамгаалах судалгаа гээчийг хийж дэлхийтэй ойр томоохон солир сансрын биетийг ирж дэлхийг мөргөхөөс нь өмнө илрүүлэх ажил хийж байна. Динозавруудыг мөхөөсөн шиг тийм том хэмжээний солирын аюул байхгүй гэдгийг бид аль хэдийн тогтоосон. Энэ бүх солирын нээлтүүд манай NASA Near-Earth Object Program Office website дээр байгаа тул та бүхэн өөрсдөө эндээс 2012 онд манай дэлхийд заналхийлсэн солир байхгүй болохыг харж болно.
А: НАСА-гийн эрдэмтэд ер нь энэ 2012 он дэлхийн төгсгөл хэмээх цуурхлыг яаж хүлээж авч байна?
Х: 2012 оны тухай иймэрхүү гай гамшгийн тухай хий хоосон худал цуурхал тараагчдад хандаж хэлэхэд шинжлэх ухааны үндэс нь хаана байна, баримт нотолгоо нь хаана байна? Ямар ч баримт байхгүй. Иймэрхүү зүйлээр өчнөөн ч ном зохиол бичиж кино нэвтрүүлэг хийж интернэтийг тэр чигт нь иймэрхүү мэдээлэл эзлээд байгаа ч ганц ч баталгаа нотолгоотой зүйл байхгүй, байсан бол бид тийм жинхэнэ зүйлийг өөрчилж чадахгүй шүү дээ. 2012 оны 12 сард ямар нэг гай гамшиг болохыг баталж чадах хүлээн зөвшөөрч болмоор ганц ч баримт нотолгоотой мэдээлэл байхгүй.
А: Асар хүчтэй нарны шуурга 2012 онд болох уу?
Х: Нарны үйл ажиллагаа өөрийн циклтэй байдаг бөгөөд 11 жил тутамд оргилдоо хүрдэг. Яг энэ оргил үеийнх нь нарны гадаргуу дээрх дэлбэрэлт хиймэл дагуулын холбоо харилцаанд зарим нэг саатал учруулах боломжтой, гэхдээ инженерүүд одоо нарны шуурганаас хамгаалалттай тоног төхөөрөмж бүтээх талаар олж мэдэцгээж байгаа шүү дээ. Нарны дараагийн оргил үе нь 2012-2014 оны хооронд тохиох боловч дундаж л нарны цикл гэж таамаглаж байгаа. Урьд урьдын циклүүдтэй л адил, ямар нэг өөрчлөлт байхгүй.
Дэлгэрүүлж унших бол эх сурвалж хуудасны хамгийн дор нь байгаа.
Wednesday, December 19, 2012
Tuesday, December 18, 2012
Эрэгтэй хүн өвдөлт даахдаа муу
гэдгийг би бол зүгээр л туршилт хийж баталж байна шд энд. Манай хүн болбоос ган болд мэт бие хаатай хэзээ ч эмнэлэг домнолог явж байгаагүй хүн чинь энд эмнэлэгт хэвтээд хагалгаа магалгаа хийлгээд ёстой үзээгүй юмаа үзэж байна. Яаж азаар миний хажууд энд сайн сайхан газар байгаа дээрээ өвдсөн юм гэж ч бодох шиг. Монголд байсан бол халуураад өвдөөд байхад тэр чигээрээ диван дээрээ хэвтсээр байгаад үхэх байсан биз. Яагаад эрэгтэй хүн эмнэлэг явах ийм дургүй аймхай болчдог байнаа. Би бүтэн 7 хоног үглэж байж сүүлдээ шөнө унтаж чадахаа байгаад өвдөлтөндөө шаналаад ирэхээрээ аргагүй намайг дагаж эмнэлэг орж байгаа байхгүй юу, тэгсэн өнөө олгой нь аль хэдийн хагарчихсан ч байх шиг. За тэгээд хагалгааны дараах 3 хоног бол манай хүн зүгээр л өлгийтэй маамуу болсон шүү дээ. Ам руу нь хоол халбагадаж бие засуулж хувцас хунарыг нь сольж бүх юмыг нь хийж өгч 3 өдөр сахилаа. Чи одоо юун сүртэй юм бэ, олгойны хагалгаанд ингэж байгаа юм чинь над шиг 2 удаа кесерово хагалгаагаар хүүхэд гаргасан бол яах байсан юм, яг ийм оёотой онгорхой гэдэстэй дээр нь нэмээд хөхөнд чинь сүү орж чинээд дээр нь нэмээд бас нэг улаан нялзрай юм авчраад өгчихнө шдээ гэсэн чинь чи битгий хүн үхэх гэж байхад аймаар юм яриад бай л даа гэнээ хахаха.
За за дараа тухтай бичье. Одоо сургууль дээр илтгэл тавих ёстой. Хүүгээ босгож аваад чирээд явлаа.
За за дараа тухтай бичье. Одоо сургууль дээр илтгэл тавих ёстой. Хүүгээ босгож аваад чирээд явлаа.
Monday, December 17, 2012
Tuesday, December 11, 2012
Сонин сайхан
Монгол мэдээ уншихаа больдог юм билүү. Маргааш чухал хуралтай байж энэ гайтай хөөтэй мэдээ уншсанаас болоод хамаг сэтгэл санаа үймрээд анхаарал төвлөрөхөө болиод пресентациа бичиж чадахаа байчлаа.
Ойрд их завгүй байлаа. Семестер дундаа орох гээд багш намайг зүгээр л чангалж байна дөө. Долоо хоног болгон ямар нэг байдлаар пресентаци тавих болгож хаячаад байх юм. Сониноос манай лабд шинээр филиппин охин ирсэн гэж хэлж байлуу? Тэр маань өөр department руу шилжиж байгаа шүү дээ. Манай лабын судалгааны ажлыг огтоосоо ойлгохгүй байна би бол sustainable environment талын л юм хийвэл таарах хүн гээд явах гэж байгаа. Судалгаа хийх сонирхолтой сэдэв нь ч e-waste буюу электрон хог хаягдал юм билээ. Гэтэл манайх чинь тэрнээс нь тээээээс өөр микробиологи болохоор халаад өмсөөд лабораторид туршилт хийдэг болоод явчиж байгаа юм л даа. Сая бас докторын дунд шатны хамгаалалтанд сууж үзлээ. Тэгсэн бас л нэг уламжлалт үзэгдэл давтагдах нь харагдав. Бусад лабын оюутнуудын судалгааны ажлыг бүх хүн ойлгоод байдаг харин манай лабын судалгааг зөвхөн манай багш тэнхмийн эрхлэгч 2 л ойлгодог. Би анх яг л энэ филиппин охин шиг юу ч мэдэхгүй амьтан орж ирж байлаа, харин одоо л нэг зүг чигээ ялгадаг болоод байгаан гээд байхгүй юу. Профессоруудыг юм асуухаар индэр дээр зогсож байгаа оюутны өмнөөс би чичирч өглөө шд.
Өөр чинь сонин сайхан юу боллоо. Охин нээрэн сургуулийнхаа марафонд оролцоод өнгөрсөн жил 60 хүүхдээс 58-д орж байсан амжилтаа энэ жил 60 хүүхдээс 30-д орж эрс ахиулсан. Марафонд орох өдөр нь бороотой болохоор маргааш нь болж хойшлогдохгүй юу. Тэгээд би өглөө болгон хоолоо идсэн халуун нь тэд байна марафонд орохыг зөвшөөрнө гэдэг картыг нь гарын үсгээ зурж тамгаа даралгүй явуулчихсан юм. Урьдных нь 20 өдрийг хориуланг нь бөглөөд явуулж байсан юм. Тэгсэн чинь л сургуулиас нь 4, 5 залгаад багш нь ч залгаад сүйд ээ. Яачив аа л гэж бодож байгаа юм чинь. "Та картан дээр нь тамгаа дараагүй байна, танай охиныг марафонд оруулж болох юмуу?" гэж асуух гэж өчнөөн залгасан байвал яах уу? Арай дэндүү хариуцлагатай хүмүүс шүү дээ.
Манай хоёр бас аквариумтай загас авсан. Өнөө манай найзын авчирч өгдөг яст мэлхий нь хоол идэхгүй байсаар байгаад үхчихсэн чинь манай хоёр сэтгэл санаагаар унаад бараг дагаад явчих шахаад, аргаа барсан аав нь өөрийнхөө мэддэг арчилж чаддаг амьтан авч өгсөн юм. Үхсэн яст мэлхийгээ гарч оршуулах юм болов оо. Их л удаан дуугүй хувцсаа өмсөцгөөгөөд байн байн үхсэн нь үнэн юмуу гэж асууцгаагаад тэгэж тэгэж гарцгааснаа хавь ойрын хамаг найзуудаа сааданд дуудаж бүгд өөр өөрсдийн мэддэг аргаараа үнэхээр үхсэн эсэхийг нь шалгаж үзэцгээгээд, тэгээд эцэст нь булчихаад орж ирсэн. Сэтгэл санаанд нь тун хүндээр тусаад байгаа учраас хайртай яст мэлхийг нь дурсахыг хориглосон. Манай хүү өвдсөн амьтныг эмчилдэг хүн болно гэдэг зорилгоо улам батжуулж харин охин дахиж амьтан тэжээхээсээ өмнө нухацтай боддог болно гэсэн. Одоо манай хоёр гэрийн хажуугийн номын сангаас янз бүрийн гэрийн тэжээмэл амьтдыг яаж тэжээх тухай номнууд авч уншаад л байгаа.
Ойрд их завгүй байлаа. Семестер дундаа орох гээд багш намайг зүгээр л чангалж байна дөө. Долоо хоног болгон ямар нэг байдлаар пресентаци тавих болгож хаячаад байх юм. Сониноос манай лабд шинээр филиппин охин ирсэн гэж хэлж байлуу? Тэр маань өөр department руу шилжиж байгаа шүү дээ. Манай лабын судалгааны ажлыг огтоосоо ойлгохгүй байна би бол sustainable environment талын л юм хийвэл таарах хүн гээд явах гэж байгаа. Судалгаа хийх сонирхолтой сэдэв нь ч e-waste буюу электрон хог хаягдал юм билээ. Гэтэл манайх чинь тэрнээс нь тээээээс өөр микробиологи болохоор халаад өмсөөд лабораторид туршилт хийдэг болоод явчиж байгаа юм л даа. Сая бас докторын дунд шатны хамгаалалтанд сууж үзлээ. Тэгсэн бас л нэг уламжлалт үзэгдэл давтагдах нь харагдав. Бусад лабын оюутнуудын судалгааны ажлыг бүх хүн ойлгоод байдаг харин манай лабын судалгааг зөвхөн манай багш тэнхмийн эрхлэгч 2 л ойлгодог. Би анх яг л энэ филиппин охин шиг юу ч мэдэхгүй амьтан орж ирж байлаа, харин одоо л нэг зүг чигээ ялгадаг болоод байгаан гээд байхгүй юу. Профессоруудыг юм асуухаар индэр дээр зогсож байгаа оюутны өмнөөс би чичирч өглөө шд.
Өөр чинь сонин сайхан юу боллоо. Охин нээрэн сургуулийнхаа марафонд оролцоод өнгөрсөн жил 60 хүүхдээс 58-д орж байсан амжилтаа энэ жил 60 хүүхдээс 30-д орж эрс ахиулсан. Марафонд орох өдөр нь бороотой болохоор маргааш нь болж хойшлогдохгүй юу. Тэгээд би өглөө болгон хоолоо идсэн халуун нь тэд байна марафонд орохыг зөвшөөрнө гэдэг картыг нь гарын үсгээ зурж тамгаа даралгүй явуулчихсан юм. Урьдных нь 20 өдрийг хориуланг нь бөглөөд явуулж байсан юм. Тэгсэн чинь л сургуулиас нь 4, 5 залгаад багш нь ч залгаад сүйд ээ. Яачив аа л гэж бодож байгаа юм чинь. "Та картан дээр нь тамгаа дараагүй байна, танай охиныг марафонд оруулж болох юмуу?" гэж асуух гэж өчнөөн залгасан байвал яах уу? Арай дэндүү хариуцлагатай хүмүүс шүү дээ.
Манай хоёр бас аквариумтай загас авсан. Өнөө манай найзын авчирч өгдөг яст мэлхий нь хоол идэхгүй байсаар байгаад үхчихсэн чинь манай хоёр сэтгэл санаагаар унаад бараг дагаад явчих шахаад, аргаа барсан аав нь өөрийнхөө мэддэг арчилж чаддаг амьтан авч өгсөн юм. Үхсэн яст мэлхийгээ гарч оршуулах юм болов оо. Их л удаан дуугүй хувцсаа өмсөцгөөгөөд байн байн үхсэн нь үнэн юмуу гэж асууцгаагаад тэгэж тэгэж гарцгааснаа хавь ойрын хамаг найзуудаа сааданд дуудаж бүгд өөр өөрсдийн мэддэг аргаараа үнэхээр үхсэн эсэхийг нь шалгаж үзэцгээгээд, тэгээд эцэст нь булчихаад орж ирсэн. Сэтгэл санаанд нь тун хүндээр тусаад байгаа учраас хайртай яст мэлхийг нь дурсахыг хориглосон. Манай хүү өвдсөн амьтныг эмчилдэг хүн болно гэдэг зорилгоо улам батжуулж харин охин дахиж амьтан тэжээхээсээ өмнө нухацтай боддог болно гэсэн. Одоо манай хоёр гэрийн хажуугийн номын сангаас янз бүрийн гэрийн тэжээмэл амьтдыг яаж тэжээх тухай номнууд авч уншаад л байгаа.
Monday, December 10, 2012
Асар их хэмжээний мөнгөтэй болвол юу хийх вэ?
Сугалаанд хождог ч юмуу олдог ч юмуу асар их хэмжээний мөнгөтэй болвол би лав өнчин гэр орноосоо дайжсан гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртдөг хүүхдүүдийг цуглуулж том асрамжийн газар сайхан сургууль цэцэрлэг байгуулна гэж боддог юм. Ганц ч гэсэн хүүхэд сайхан орчинд сэтгэл санаа амгалан өсч сайн боловсрол эзэмшиг. Бас гадаад дотоодод эмчлүүлэх гээд төлбөрөө дийлэхгүй байгаа бүх хүүхдийн төлбөрийг төлж өгнө.
3 жилийн өмнө Бадамлянхуа асрамжийн газар, Сансарын өнчин хүүхдийн цэцэрлэг, Кино үйлдвэрийн тэнд байдаг бас нэг асрамжийн газраар очсон юм. Жаахаан юм өгөх гэж очсон юм л даа. Сүүлийн 2-т нь бол хүүхдүүдтэй нь нэг их харьцаж чадаагүй, хүмүүс нь ч хүүхдүүдэд нь хамаагүй хүрэхийг нэг их таашаадаггүй санагдсан. Харин Бадамлянхуад би тэр хүүхдүүдтэй тоглож нэг хэсэг хугацаанд хамт байсан юм. Их өрөвдмөөр. Хүн харангуутаа л ойртох гээд л юм ярих гээд л дотносох гээд л. Нэг л өрөвдмөөр харцаар хараад л. Би хэд хэдэн хүүхдийг өвөр дээрээ тэвэрч бүүвэйлээд бүүр хайр хүрээд чанга гэгч нь ч тэвэрч үнсэж билээ. Зөвхөн ээж нь л хүүхдээ үнэн сэтгэлээсээ тэвэрч үнсдэг шиг тийм сэтгэлээр чанга гэгч нь тэвэрч үнссэн. Явахдаа уйлаад л хүүхдүүдийг харахгүйг хичээгээд гарсан даа.
Манайд байдаг ихэнх асрамжийн газрууд дандаа гадаад хүн байгуулсан байдаг юм билээ. Бас нэг удаа охиноо балетын курсээс нь авах гээд очсон чинь нэг гадаад хүүхэн баахан монгол бас нэг гадаад хүүхэд дагуулчихсан бүх охидыг нь дотогшоо балетын хичээлд нь оруулаад өөрөө хөвгүүдтэй нь хүлээгээд сууж байсан. Яах аргагүй нэг гэрт амьдардаг хүүхдүүд байсан, бүгд англиар ярьж байсан, өмссөн зүүсэн нь цэвэр цэмцгэр, нүд нь цаанаа л баяр жаргалтай гялалзаж байсан. Тэр гадаад эмэгтэйн өмнө би их ичсээн.
3 жилийн өмнө Бадамлянхуа асрамжийн газар, Сансарын өнчин хүүхдийн цэцэрлэг, Кино үйлдвэрийн тэнд байдаг бас нэг асрамжийн газраар очсон юм. Жаахаан юм өгөх гэж очсон юм л даа. Сүүлийн 2-т нь бол хүүхдүүдтэй нь нэг их харьцаж чадаагүй, хүмүүс нь ч хүүхдүүдэд нь хамаагүй хүрэхийг нэг их таашаадаггүй санагдсан. Харин Бадамлянхуад би тэр хүүхдүүдтэй тоглож нэг хэсэг хугацаанд хамт байсан юм. Их өрөвдмөөр. Хүн харангуутаа л ойртох гээд л юм ярих гээд л дотносох гээд л. Нэг л өрөвдмөөр харцаар хараад л. Би хэд хэдэн хүүхдийг өвөр дээрээ тэвэрч бүүвэйлээд бүүр хайр хүрээд чанга гэгч нь ч тэвэрч үнсэж билээ. Зөвхөн ээж нь л хүүхдээ үнэн сэтгэлээсээ тэвэрч үнсдэг шиг тийм сэтгэлээр чанга гэгч нь тэвэрч үнссэн. Явахдаа уйлаад л хүүхдүүдийг харахгүйг хичээгээд гарсан даа.
Манайд байдаг ихэнх асрамжийн газрууд дандаа гадаад хүн байгуулсан байдаг юм билээ. Бас нэг удаа охиноо балетын курсээс нь авах гээд очсон чинь нэг гадаад хүүхэн баахан монгол бас нэг гадаад хүүхэд дагуулчихсан бүх охидыг нь дотогшоо балетын хичээлд нь оруулаад өөрөө хөвгүүдтэй нь хүлээгээд сууж байсан. Яах аргагүй нэг гэрт амьдардаг хүүхдүүд байсан, бүгд англиар ярьж байсан, өмссөн зүүсэн нь цэвэр цэмцгэр, нүд нь цаанаа л баяр жаргалтай гялалзаж байсан. Тэр гадаад эмэгтэйн өмнө би их ичсээн.
25
Энэ насыг би гэрлэхийг зөвшөөрөх насны доод хязгаараар баталмаар байна монголд. Яагаад гэж үү.
Би чинь одоо 31-тэй, манай сургууль чинь graduate school, дандаа мастер докторын оюутнууд судлаачид байдаг, гэтэл би чинь эндээ хөгшин оюутанд ордог юм шдээ. Миний насыг асуусан хүн заавал ч үгүй аан тэгвэл докторантурт сурч байгаа юм байна тийм үү гэдэг юм. Би жаахан ичисхийгээд л үгүй ээ мастерын оюутаан л гэнэ. Тэгвэл эндэхийн оюутнууд бүгд надаас дүү, хэрвээ нас ойролцоо заа 27, 28, 29-тэй бол докторын л оюутан байгаа юм чинь. Мастерынхан бол зөө зүгээр 22-той 23-тай шижигнэсэн нялх амьтад байна. Над шиг гэр бүлдээ цагаа хувааж сурч байгаа оюутан их цөөхөн, ганц бие өөрөөсөө өөр хүнд санаа зовохгүй болохоор хамаг анхаарал цаг заваа зөвхөн судалгаандаа л зориулцгааж байгаа юм чинь.
Тэдэнд гэрлэх оройтлоо хүүхэд оройтлоо гэж санаа зовох юм алга, эхлээд сурч боловсроод гадаад дотоод яваад гахай тахианы хэлээр ярьж сурах нь халаг болтлоо юм үзэж нүд тайлаад олон сайхан хүнтэй найзалж нөхөрлөөд ажил төрөл хийгээд нийгэмд тодорхой байр суурь олсон хойноо л хүнтэй сууж гэр бүл зохиож үр хүүхэдтэй болъё гэдэг бүр ухамсар хар багаас нь суулгасан байна. Харин манайд шаал эсрэгээрээ. Дөнгөж 25 хүрэв үү үгүй юу л хавь ойрын хүмүүс ах дүү найз нөхөд нь "Чи хүнтэй суугаачээ, хөгширлөө, үхлээ. Одоо ингээд хөгширчихвөл чамайг хэн тоох юм" гэх мэтээр сэтгэл санаагаар дайрч давшилдаг нийгмийн гаж үзэгдэл газар авчиж. Үүнээс болоод сурч боловсрох насан дээрээ байгаа хүүхдүүд хүнтэй суух хүүхэд гаргахыг чухалчлах болж. Нийгэм нь ч дагаад 25 наснаас өмнө ямар нэг хүнтэй гэрлэж амжихгүй бол олигтой хүн ч олдохоо больж. Би одоо л өөрийнхөө амьдралаар бодоод үзэхэд их эрт гэрлэсэн байгаа байхгүй юу. Уг нь бакалавраа төгсөөд 2 жил болсны дараа л том охиноо гаргасан юм шдээ. Тэгсэн мөртлөө л надад эрт санагдаад байгаан.
Ийм учраас нийгмийн сэтгэхүйг тэр чигээр нь өөрчилж 25 хүрч байж л хүнтэй гэрлэх хүүхэд гаргах хууль гаргачихвал түүнийгээ дагаад залуус маань эхлээд сайн сурч боловсорч зан ааш нь ч тогтворжиж түүнийгээ дагаад салалт ч багасах байх гэж бодох юм. Юу юуны туханд хүрэлгүй амьдрал ч үзээгүй 20-той хоёр хүүхэд хоорондоо нийлээд дундаас нь бас нэг нялх амьтан гараад тэгснээ залуу халуун насны ааг омгоор бие биедээ тунирхаж гомдоод тэр чигээрээ салдаг тэгээд нэг дагавар хүүхэд бий болж амьдын хагацал үздэг л явдал түгээмэл болчихоод байна шдээ манайд.
За бүүр больё, манай дундаж наслалт бага дөнгөж 60 хүрдэг гэж бодъё. Тэгсэн ч 30-тайдаа хүнтэй суугаад хүүхэдтэй болоод 60 хүрэхэд хүүхэд чинь 30 хүрчихсэн байна болно биз дээ.
Би чинь одоо 31-тэй, манай сургууль чинь graduate school, дандаа мастер докторын оюутнууд судлаачид байдаг, гэтэл би чинь эндээ хөгшин оюутанд ордог юм шдээ. Миний насыг асуусан хүн заавал ч үгүй аан тэгвэл докторантурт сурч байгаа юм байна тийм үү гэдэг юм. Би жаахан ичисхийгээд л үгүй ээ мастерын оюутаан л гэнэ. Тэгвэл эндэхийн оюутнууд бүгд надаас дүү, хэрвээ нас ойролцоо заа 27, 28, 29-тэй бол докторын л оюутан байгаа юм чинь. Мастерынхан бол зөө зүгээр 22-той 23-тай шижигнэсэн нялх амьтад байна. Над шиг гэр бүлдээ цагаа хувааж сурч байгаа оюутан их цөөхөн, ганц бие өөрөөсөө өөр хүнд санаа зовохгүй болохоор хамаг анхаарал цаг заваа зөвхөн судалгаандаа л зориулцгааж байгаа юм чинь.
Тэдэнд гэрлэх оройтлоо хүүхэд оройтлоо гэж санаа зовох юм алга, эхлээд сурч боловсроод гадаад дотоод яваад гахай тахианы хэлээр ярьж сурах нь халаг болтлоо юм үзэж нүд тайлаад олон сайхан хүнтэй найзалж нөхөрлөөд ажил төрөл хийгээд нийгэмд тодорхой байр суурь олсон хойноо л хүнтэй сууж гэр бүл зохиож үр хүүхэдтэй болъё гэдэг бүр ухамсар хар багаас нь суулгасан байна. Харин манайд шаал эсрэгээрээ. Дөнгөж 25 хүрэв үү үгүй юу л хавь ойрын хүмүүс ах дүү найз нөхөд нь "Чи хүнтэй суугаачээ, хөгширлөө, үхлээ. Одоо ингээд хөгширчихвөл чамайг хэн тоох юм" гэх мэтээр сэтгэл санаагаар дайрч давшилдаг нийгмийн гаж үзэгдэл газар авчиж. Үүнээс болоод сурч боловсрох насан дээрээ байгаа хүүхдүүд хүнтэй суух хүүхэд гаргахыг чухалчлах болж. Нийгэм нь ч дагаад 25 наснаас өмнө ямар нэг хүнтэй гэрлэж амжихгүй бол олигтой хүн ч олдохоо больж. Би одоо л өөрийнхөө амьдралаар бодоод үзэхэд их эрт гэрлэсэн байгаа байхгүй юу. Уг нь бакалавраа төгсөөд 2 жил болсны дараа л том охиноо гаргасан юм шдээ. Тэгсэн мөртлөө л надад эрт санагдаад байгаан.
Ийм учраас нийгмийн сэтгэхүйг тэр чигээр нь өөрчилж 25 хүрч байж л хүнтэй гэрлэх хүүхэд гаргах хууль гаргачихвал түүнийгээ дагаад залуус маань эхлээд сайн сурч боловсорч зан ааш нь ч тогтворжиж түүнийгээ дагаад салалт ч багасах байх гэж бодох юм. Юу юуны туханд хүрэлгүй амьдрал ч үзээгүй 20-той хоёр хүүхэд хоорондоо нийлээд дундаас нь бас нэг нялх амьтан гараад тэгснээ залуу халуун насны ааг омгоор бие биедээ тунирхаж гомдоод тэр чигээрээ салдаг тэгээд нэг дагавар хүүхэд бий болж амьдын хагацал үздэг л явдал түгээмэл болчихоод байна шдээ манайд.
За бүүр больё, манай дундаж наслалт бага дөнгөж 60 хүрдэг гэж бодъё. Тэгсэн ч 30-тайдаа хүнтэй суугаад хүүхэдтэй болоод 60 хүрэхэд хүүхэд чинь 30 хүрчихсэн байна болно биз дээ.
Subscribe to:
Posts (Atom)